Tắc vòi trứng là gì?
Vòi trứng (hay ống dẫn trứng, vòi tử cung) là bộ phận sinh sản quan trọng của nữ giới, bên cạnh buồng trứng và tử cung. Vòi trứng nối thông từ buồng tử cung đến buồng trứng, là con đường để tinh trùng bơi đến gặp trứng và thụ tinh đồng thời cho phép trứng di chuyển từ buồng trứng đến buồng tử cung để làm tổ.
Tắc vòi trứng (còn gọi là tắc ống dẫn trứng/tắc buồng tử cung) là tình trạng vòi trứng bị chít hẹp, ngăn cản trứng và tinh trùng gặp nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai, thậm chí là vô sinh (tắc hoàn toàn). Hoặc trứng đã được thụ tinh nhưng không thể di chuyển vào buồng tử cung để “làm tổ” dẫn đến tình trạng thai ngoài tử cung (tắc không hoàn toàn).
Nguyên nhân nào gây tắc vòi trứng?
Theo một số thống kê cho thấy, phụ nữ ở độ tuổi sinh sản nhưng không thể mang thai do tắc ống dẫn trứng chiếm tỷ lệ khá cao. Triệu chứng của bệnh không rõ ràng nên nhiều chị em cũng không hiểu vì sao mình lại bị tắc buồng tử cung.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu cho thấy, ống dẫn trứng bị tắc thường là do 4 nguyên nhân chủ yếu sau:
1. Bệnh viêm vùng chậu (PID- pelvic inflammatory disease)
Đây là một bệnh lý nhiễm trùng ở cơ quan sinh sản của nữ giới, gây ra bởi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) là bệnh lậu và chlamydia. Theo thống kê thì cứ 8 phụ nữ có tiền sử bị PID thì sẽ có 1 người gặp khó khăn trong việc thụ thai.
Nguyên nhân là do vi khuẩn từ âm đạo và cổ tử cung di chuyển vào tử cung, buồng trứng hoặc ống dẫn trứng gây ra tình trạng áp xe tạo nên mô sẹo ở cả trong và ngoài ống dẫn trứng hoặc gây ứ dịch buồng trứng (Hydrosalpinx) tạo cản trở cho quá trình vận chuyển trứng thụ tinh đến tử cung.
2. Lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung là tình trạng các tế bào nội mạc tử cung (còn gọi là màng trong tử cung- loại mô hình thành nên lớp niêm mạc tử cung) được tìm thấy bên ngoài tử cung. Tế bào bị lạc này có thể phát triển, gây chảy máu tương tự như niêm mạc tử cung trong kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra nó còn ảnh hưởng những mô xung quanh, gây kích thích, viêm, sưng, kết dính. Sự phá hủy và gây chảy máu của các mô này làm hình thành mô sẹo, làm tắc nghẽn ống dẫn trứng, cản trở nhu động ống dẫn trứng và rối loạn sự phóng noãn.
3. Tiền sử chửa ngoài tử cung
Như chúng ta đã biết thì thai ngoài tử cung là trường hợp thai không làm tổ trong buồng tử cung mà làm tổ ở nhiều vị trí khác như vòi trứng, buồng trứng, cổ tử cung, ổ bụng, thậm chí ngoài ổ phúc mạc.
Mang thai ngoài tử cung gây nguy hiểm cho phụ nữ trong thai kỳ, do đó, bắt buộc phải can thiệp bằng phẫu thuật hút thai để đảm bảo an toàn tính mạng cho người mẹ.
Tuy nhiên, phẫu thuật này cũng tiềm ẩn nguy cơ gây sẹo hoặc tắc ở vòi trứng.
4. Bệnh lây truyền qua đường tình dục
Chlamydia và lậu là hai bệnh lây qua đường tình dục có thể gây vô sinh. Vi khuẩn từ bệnh truyền nhiễm này có thể gây viêm nhiễm ở niệu đạo, viêm cổ tử cung, bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời, đúng cách sẽ dẫn đến tổn thương và hình thành sẹo ở vòi trứng.
Ngoài ra, tắc ống dẫn trứng còn có thể là do bẩm sinh, di chứng sau phẫu thuật ổ bụng, đặc biệt là phẫu thuật trên ống dẫn trứng, sự phát triển của các u xơ,… Để hạn chế tối đa nguy cơ vòi trứng bị tắc, bạn nên có đời sống tình dục an toàn, áp dụng các biện pháp phòng tránh viêm nhiễm phụ khoa, giữ vệ sinh vùng kín cũng là điều hết sức quan trọng để phòng tránh bệnh viêm nhiễm phụ khoa, tắc ống dẫn trứng, nâng cao sức khỏe sinh sản cho chính mình.
Những người có nguy cơ cao bị tắc vòi trứng?
- Nguy cơ lớn nhất của bệnh là người có nhiều bạn tình và quan hệ tình dục không an toàn dẫn tới dễ lây nhiễm các tác nhân gây bệnh qua đường tình dục, gây viêm nhiễm tiểu khung trong đó có vòi trứng.
- Can thiệp thủ thuật vùng tiểu khung: nạo phá thai không an toàn, cơ sở thực hiện không đảm bảo chất lượng
- Vệ sinh vùng kín sai cách
- Đặt và tháo dụng cụ tránh thai sai cách
- Tiền sử phẫu thuật ổ bụng.
Tắc vòi trứng có biểu hiện gì phụ nữ dễ nhận biết?
Khi vòi trứng bị tắc, chị em sẽ có những biểu hiện sau đây:
1. Kinh nguyệt không đều
Khi vòi trứng bị tắc, hoạt động của buồng trứng sẽ bị ảnh hưởng, chức năng rụng trứng và phóng noãn bị suy giảm nên bệnh nhân sẽ có chu kỳ kinh nguyệt không ổn định như: chậm kinh, tắc kinh, rong kinh, chu kỳ kinh quá ngắn hoặc quá dài, lượng máu quá ít hoặc quá nhiều, máu kinh có màu bất thường, đen hoặc vón cục…
Có nhiều nguyên nhân khiến chu kỳ kinh bị rối loạn như stress, sử dụng thuốc, u nang buồng trứng, buồng trứng đa nang, ung thư cổ tử cung, tắc ống dẫn trứng,… Do đó, nếu chị em có chu kỳ kinh nguyệt không đều thì cần hết sức thận trọng vì đó có thể là dấu hiệu tắc vòi trứng, cần đi khám bác sĩ ngay. Nhất là với những ai đang có kế hoạch sinh con thì cần xác định nguyên nhân để không ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và khả năng thụ thai.
2. Đau bụng kinh
Những ngày hành kinh, hiện tượng đau, khó chịu ở vùng bụng xảy ra là điều bình thường. Tuy nhiên, nếu có cảm giác đau cứng vùng bụng, gần như kiệt sức, đau lưng, buồn tiểu liên tục, tiểu rắt,… thì đó là những dấu hiệu bất thường bạn không được bỏ qua vì rất có thể đó là dấu hiệu cảnh báo bạn đang bị tắc vòi trứng.
3. Khó thụ thai
Vai trò của ống dẫn trứng là vận chuyển tinh trùng, tinh trùng với trứng và vận chuyển trứng thụ tinh đến tử cung. Mà muốn thụ thai, hợp tử phải vào bên trong tử cung để làm tổ, nhưng khi ống dẫn trứng bị tắc thì đường đi của trứng bị ảnh hưởng, trứng không gặp được tinh trùng hoặc trứng đã thụ tinh không thể di chuyển về buồng tử cung làm tổ và phát triển.
Tắc ống dẫn trứng còn ảnh hưởng tới sự phát triển của noãn, rụng trứng muộn làm giảm tỷ lệ thụ thai, về lâu dài hậu quả tất yếu sẽ là vô sinh hiếm muộn ở nữ giới.
Do đó, nếu kết hôn thời gian dài mà vẫn chưa có thai dù không sử dụng biện pháp phòng tránh thì tốt nhất nên đi kiểm tra để xem có phải do tắc buồng tử cung không để điều trị thông vòi thì mới có thai được.
4. Một số dấu hiệu khác
Ngoài 3 dấu hiệu phổ biến kể trên thì người bệnh cũng có thể gặp các triệu chứng khác như đi tiểu nhiều lần trong ngày, âm đạo tiết nhiều dịch bất thường, đau rát khi quan hệ tình dục, rối loạn chức năng tiêu hóa, cơ thể thường xuyên mệt mỏi,…
Tắc vòi trứng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản thế nào?
Ống dẫn trứng bị tắc nghẽn là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nữ giới do nó cản trở trứng và tinh trùng gặp nhau để thụ tinh.
Trường hợp cả hai bên ống đều bị tắc hoàn toàn thì người phụ nữ khó có thể mang thai tự nhiên mà không cần đến điều trị, hỗ trợ. Còn nếu ống dẫn trứng bị tắc một phần thì vẫn có khả năng mang thai tự nhiên nhưng nguy cơ thai ngoài tử cung sẽ tăng lên.
Phương pháp chẩn đoán tắc vòi trứng
Hiện nay, tắc buồng tử cung sẽ được bác sĩ chẩn đoán thông qua một trọng hai phương pháp sau đây:
1. Chụp Xquang tử cung- vòi trứng (HSG)
Chẩn đoán này được bác sĩ chỉ định để kiểm tra tình trạng bên trong của tử cung và vòi trứng. Để thực hiện kỹ thuật này thì bác sĩ sẽ dùng 1 mỏ vịt để mở âm đạo, sau đó đưa một ống thông qua cổ tử cung vào tử cung để bơm chất lỏng (có chứa thuốc nhuộm). Thuốc nhuộm trong chất lỏng này có tác dụng giúp bác sĩ nhìn rõ hơn bên trong ống dẫn trứng trên hình ảnh X-quang.
Chất lỏng chảy ra từ đầu của một hoặc cả hai ống dẫn trứng có thể xác định xem một hay cả hai ống có thông hay không. Nếu ống dẫn trứng không bị tắc thì dòng chất lỏng sẽ tràn từ từ ra hết khỏi đầu ống và được cơ thể hấp thụ. Ngược lại, nếu thuốc không thoát ra ngoài được thì ống dẫn trứng có thể đã tắc nghẽn hoàn toàn.
Tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý rằng, dù thấy ống dẫn trứng thông suốt thì cũng không có nghĩa là chức năng của ống là bình thường bởi có thể lớp niêm mạc bên trong của ống dẫn trứng bị tổn thương nghiêm trọng, không bảo toàn được chức năng nhưng nó không thể hiện trên hình ảnh X quang.
2. Nội soi
Dùng dụng cụ phẫu thuật nội soi đưa vào qua một vết mổ rất nhỏ bên dưới rốn. Từ hình ảnh nội soi thu được, bác sĩ phẫu thuật có thể nhìn xem một hoặc cả hai ống có thông không.
Ngoài ra thì nội soi cũng có thể sử dụng để tìm kiếm, phát hiện các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như mô sẹo (dính) hoặc lạc nội mạc tử cung. Tuy nhiên, kỹ thuật thăm dò này bác sĩ sẽ không đề xuất chẩn đoán sớm vì gây xâm lấn và khó trong điều trị.
Điều trị tắc vòi trứng (ống dẫn trứng) như thế nào?
Mục đích của việc điều trị tắc buồng tử cung là tái thông nhằm làm tăng khả năng thụ thai thành công. Tùy vào tình trạng bệnh lý, nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định điều trị theo những cách khác nhau. Hiện nay, bệnh lý này chủ yếu được sử dụng phương pháp ngoại khoa hoặc nội khoa.
Điều trị bằng nội khoa: chỉ định cho trường hợp bệnh ở mức độ nhẹ, người bệnh chỉ cần dùng thuốc kháng- tiêu viêm.
Điều trị bằng ngoại khoa: trường hợp dùng thuốc không cho hiệu quả hoặc tình trạng người bệnh phức tạp hơn thì can thiệp phương pháp ngoại khoa là cần thiết. Chẳng hạn như:
- Dùng bơm hơi để thông tắc vòi trứng: áp dụng trong trường hợp nhẹ.
- Phẫu thuật nội soi vòi trứng: phương pháp này được thực hiện bằng cách đặt dụng cụ nội soi vào buồng tử cung, sau đó đưa một dụng cụ chuyên khoa vào vòi trứng để đẩy và thông tắc.
- Phẫu thuật cắt và nối ống dẫn trứng: bác sĩ tiến hành cắt bỏ đoạn ống dẫn trứng bị tắc mà không thể thông, sau đó nối lại với nhau, nếu thành công thì trứng sẽ di chuyển và thụ tinh như bình thường.
- Phẫu thuật cắt ống dẫn trứng: sử dụng khi các biện pháp thông tắc không có hiệu quả, vòi trứng, buồng trứng tắc quá nặng, ứ nhiều dịch, không còn hy vọng về việc thụ thai tự nhiên. Với trường hợp này, bác sĩ sẽ chỉ định làm phương pháp thụ tinh ống nghiệm, người mẹ vẫn có thể mang thai và sinh con bình thường. Khi vòi trứng ứ dịch nặng nề thì việc cắt bỏ vòi trứng sẽ giúp tỷ lệ thành công trong thụ tinh ống nghiệm tăng lên.
Phòng tránh nguy cơ bệnh Tắc vòi trứng?
Tắc buồng tử cung ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt hàng ngày, đe dọa đến khả năng làm mẹ của chị em phụ nữ. Hãy phòng tránh nguy cơ mắc bệnh bằng những việc làm đơn giản mà hiệu quả dưới đây:
- Thực hiện các biện pháp an toàn khi quan hệ tình dùng, tốt nhất nên dùng bao cao su khi quan hệ
- Thực hiện lối sống chung thủy, một vợ một chồng
- Hàng ngày vệ sinh sạch sẽ cơ quan sinh dục, đặc biệt là sau khi quan hệ và trong chu kỳ kinh nguyệt
- Đi khám và điều trị triệt để khi có dấu hiệu viêm nhiễm cơ quan sinh dục.
- Đừng quên thực hiện chế độ ăn uống dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý, rèn luyện thân thể và giữ cho mình tâm trạng thoải mái.
