Dùng que thử thai tại nhà là phương pháp phổ biến mà người phụ nữ thường lựa chọn đầu tiên để kiểm tra có thai hay không. Tuy nhiên, một số trường hợp thử thai tại nhà có thể gây căng thẳng thần kinh, đặc biệt nếu bạn không chắc mình có thể tin tưởng vào kết quả.
1. Que thử thai là gì?
Que thử thai là dụng cụ xét nghiệm định tính phát hiện nồng độ hormone hCG (Human Chorionic Gonadotropin). Đó là hợp chất do nhau thai tiết ra và có trong nước tiểu phụ nữ. Hormone này chỉ được sinh ra khi nhau thai đã bắt đầu hình thành và phát triển.
Lượng hCG sẽ tăng dần trong trong giai đoạn này. Que thử được thiết kế có thể xác định bạn đã mang thai hay chưa dựa trên nồng độ hormone này. Hormone hCG được xem như là một hormone thai kỳ vì nó được sản xuất bởi nhau thai sau khi phôi đã bắt đầu làm tổ. Lượng hormone này sẽ tăng lên cực nhanh sau khi phôi đã làm tổ và tiết hormone vào máu. Que thử thai hayxét nghiệm máu đều dựa nguyên tắc có sự hiện diện của nồng độ hormone HCG trong máu hoặc trong nước tiểu để kết luận bạn có mang thai hay không.
Một que thử thai sẽ có 2 vạch, 1 vạch làm chuẩn và một vạch hiển thị kết quả. Nếu bạn có thai, trên que thử vạch hiển thị kết quả sẽ hiển thị nếu có sự xuất hiện của hCG trong nước tiểu. Đây là lý do khiến nhiều người thường dùng từ “hai vạch” với hàm nghĩa “mới biết mình có thai”, “dấu hiệu mang thai” hay “mới mang thai”.
Ngược lại, kết quả âm tính, tức là sau khi thử vẫn chỉ có 1 vạch đồng nghĩa với việc bạn không có thai, hoặc lượng hormone chưa đủ để que thử nhận biết được.
Bất kì phụ nữ nào trong độ tuổi sinh sản, còn kinh nguyệt, đều cần phải được khuyến cáo thử thai. Điều đó quan trọng cho sức khỏe của chính bạn và cũng cẩn trọng trong việc sử dụng thuốc và môi trường làm việc.
2. Khi nào thì nên thử thai tại nhà?
Nhiều phương pháp thử thai được nhà sản xuất công bố về hiệu quả có thể chính xác ngay từ ngày đầu tiên bị trễ kinh – hoặc thậm chí trước đó. Tuy nhiên, bạn có khả năng nhận được kết quả chính xác hơn nếu bạn chờ đợi đến ngày đầu tiên của kỳ kinh nguyệt tiếp theo.
Vì sao lại như vậy, ngay sau khi trứng được thụ tinh thành hợp tử và phát triển thành phôi. Sau đó phôi đi vào lòng tử cung và bắt đầu bám vào niêm mạc tử cung, điều này được gọi là hiện tượng làm tổ, nhau thai sẽ hình thành và sản sinh ra hormone human chorionic gonadotropin (HCG). Hormone này là một chất cực kỳ quan trọng trong thai kỳ và được sử dụng như một chất chỉ thị cho hiện tượng mang thai của người phụ nữ. Hormone hCG đi vào máu và được chuyển hoá một phần qua nước tiểu của bạn.
Trong thời kỳ đầu mang thai, nồng độ HCG tăng nhanh – cứ 2 đến 3 ngày lại tăng gấp đôi. Tuy nhiên, khi bạn thực hiện xét nghiệm thử thai tại nhà quá sớm, nồng độ hCG có thể chưa xuất hiện hoặc ở nồng độ rất thấp khiến cho xét nghiệm khó phát hiện HCG.
Hãy nhớ rằng thời điểm rụng trứng của bạn có thể thay đổi theo từng tháng và trứng đã thụ tinh có thể làm tổ trong tử cung vào những thời điểm khác nhau. Điều này có thể ảnh hưởng đến thời gian sản xuất HCG và thời điểm có thể được phát hiện được HCG trong nước tiểu. Nếu kinh nguyệt của bạn không đều, bạn có thể tính sai thời điểm có kinh nguyệt của mình.
Khi thử thai tại nhà âm tính nhưng bạn vẫn nghĩ mình có thai, điều điều quan trọng là phải xác nhận mang thai lại và tùy thuộc vào khoảng thời gian bạn mang thai, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể khuyên bạn nên siêu âm, làm lại xét nghiệm nước tiểu tại phòng thí nghiệm hoặc xét nghiệm máu để đo nồng độ HCG.
3. Những lưu ý khi sử dụng que thử thai tại nhà
Với hầu hết các xét nghiệm, bạn đặt đầu que thử thai vào nước tiểu của mình hoặc nhúng que thăm vào hộp đựng nước tiểu đã lấy. Vài phút sau, que thử thai sẽ hiển thị kết quả – thường là dấu cộng hoặc dấu trừ, một hoặc hai vạch ngang, hoặc dòng chữ “có thai” hoặc “không có thai” trên que thử hiển thị. Tuỳ vào hãng sản xuất mà que thử sẽ hiển thị kết quả khác nhau, nhưng tất cả đều dựa trên nguyên tắc là sự hiện diện của hCG trong nước tiểu.
Bạn nên làm theo hướng dẫn kiểm tra trong thời gian chờ một vài phút trước khi rút que ra khỏi lọ nước tiểu để kiểm tra kết quả . Hầu hết các que thử thai đều có một vạch để đối chứng. Đối với những que thử có chất lượng tốt, khi bạn nhúng que vào nước tiểu, dù bạn có thai hay không thì vạch đối chứng này luôn hiển thị để đảm quả que thử của bạn đang hoạt động tốt. Nếu que thử không hiển thị vạch này, hãy sử dụng một que thử khác để kiểm tra lại.
Một số que thử thai tại nhà nhạy hơn so với những hãng khác. Nói cách khác, lượng HCG cần thiết được phát hiện trong nước tiểu để tạo ra kết quả xét nghiệm dương tính sẽ thấp hơn tuỳ thuộc vào thông số của nhà sản xuất đưa ra.
Một lưu ý nữa là bàn nên luôn kiểm tra ngày hết hạn của que thử và đọc kỹ hướng dẫn trước khi bạn sử dụng.
4. Khả năng chính xác của que thử thai
Nhiều phương pháp thử thai tại cho kết quả chính xác đến 99% theo những công bố của nhà sản xuất. Tuy nhiên, thử thai tại nhà có sự khác biệt về khả năng chẩn đoán có thai ở những phụ nữ mới bị trễ kinh. Nếu bạn có kết quả xét nghiệm âm tính nhưng cho rằng bạn có thể mang thai, hãy lặp lại xét nghiệm 1 tuần sau khi trễ kinh hoặc nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.
Trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể sẽ chỉ định những xét nghiệm có khả năng phát hiện cao hơn như định lượng nồng độ HCG trong máu hoặc siêu âm thai để kiểm tra liệu có quan sát thấy túi thai hay chưa.
Thuốc hỗ trợ sinh sản hoặc các loại thuốc khác có chứa HCG có thể ảnh hưởng đến kết quả thử thai tại nhà. Tuy nhiên, hầu hết các loại thuốc, bao gồm cả thuốc kháng sinh và thuốc tránh thai, không ảnh hưởng đến độ chính xác của việc thử thai tại nhà.
5. Que thử thai dương tính hoặc âm tính đều có thể là một kết quả sai?
5.1. Que thử thai dương tính giả
Mặc dù rất hiếm, nhưng bạn vẫn có thể nhận được kết quả dương tính từ việc thử thai tại nhà trong khi bạn không thực sự mang thai. Đây được gọi là dương tính giả.
Dương tính giả có thể xảy ra nếu bạn bị sảy thai ngay sau khi trứng đã thụ tinh bám vào niêm mạc tử cung của bạn (thai thoái triển) hoặc bạn thử thai quá sớm sau khi dùng thuốc hỗ trợ sinh sản có chứa HCG. Mang thai ngoài tử cung, mãn kinh hoặc các vấn đề với buồng trứng của bạn cũng có thể góp phần làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
Một số trường hợp dương tính giả của que thử thai như:
- Do quá trình điều trị vô sinh: Trong quá trình thực hiện thụ tinh nhân tạo, bác sĩ sẽ tiêm một lượng lớn hormone hCG vào cơ thể người phụ nữ. Mục đích của việc này là để kích thích trứng rụng, nhằm phục vụ cho việc thụ tinh nhân tạo diễn ra suôn sẻ. Nếu việc thử thai diễn ra khi cơ thể vẫn còn tồn tại một số lượng hormone hCG thì khi sử dụng que thử có thể dẫn đến việc que thử cho kết quả dương tính giả.
- Do việc thụ tinh nhân tạo thất bại: Có thể, sau khi phôi làm tổ trong tử cung một thời gian nhưng không thể tồn tại và phát triển nữa sẽ dẫn đến hiện tượng dương tính giả. Lúc này, nhau thai đã phát triển và tạo nên một số lượng hormone hCG vừa đủ để que thử phát hiện, nên dẫn đến việc que thử thai dương tính giả.
- Do mang thai ngoài tử cung: Đôi khi, những người thực hiện thụ tinh nhân tạo sẽ mang thai ngoài tử cung. Lúc này nhau thai vẫn phát triển bình thường và tạo ra hormone hCG đủ để que thử thai phát hiện được. Tuy nhiên, thai nhi càng lớn thì mối nguy hiểm càng cao dễ dẫn đến sảy thai, thai lưu. Lúc này, nồng độ hCG vẫn còn tồn tại trong cơ thể và que thử thai phát hiện được tạo nên kết quả dương tính giả.
5.2. Que thử thai âm tính giả
Ngoài kết quả dương tính giả, bạn cũng có thể nhận được kết quả âm tính từ que thử thai tại nhà nhưng bạn đang thực sự mang thai. Điều này được gọi là âm tính giả. Bạn có thể nhận được âm tính giả nếu bạn:
- Thử que thử thai quá sớm: Sau khi trễ kinh mà bạn thử thai tại nhà càng sớm thì xét nghiệm này càng khó phát hiện ra HCG. Để có kết quả chính xác nhất, hãy lặp lại xét nghiệm một tuần sau khi trễ kinh. Nếu bạn không thể đợi lâu như vậy, hãy yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn cho xét nghiệm máu.
- Kiểm tra kết quả kiểm tra quá sớm: Bạn nên để đúng thời gian que thử thai tiếp xúc với nước tiểu theo đúng như hướng dẫn trên bao bì.
- Sử dụng nước tiểu pha loãng: Để có kết quả chính xác nhất, hãy làm xét nghiệm đầu tiên vào buổi sáng – khi nước tiểu của bạn cô đặc nhất.
6. Bạn cần làm gì nếu kết quả âm tính giả hoặc dương tính giả
Dựa trên kết quả kiểm tra của bạn, hãy xem xét thực hiện các bước sau:
- Thử thai tại nhà của bạn là dương tính, hoặc bạn đã thử một vài lần thử thai tại nhà và nhận được kết quả khác nhau. Đặt lịch hẹn với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Bạn có thể cần xét nghiệm máu hoặc siêu âm để xác nhận mang thai. Việc xác nhận mang thai càng sớm, bạn càng có thể bắt đầu chăm sóc trước sinh càng hiệu quả
- Thử thai tại nhà của bạn là âm tính. Nếu chu kỳ kinh nguyệt của bạn chưa xuất hiện, hãy lặp lại xét nghiệm sau vài ngày hoặc một tuần – đặc biệt nếu bạn đã làm xét nghiệm trước hoặc ngay sau khi trễ kinh.
- Bạn tiếp tục nhận được kết quả xét nghiệm âm tính, nhưng kỳ kinh của bạn không bắt đầu hoặc bạn vẫn nghĩ rằng mình có thể mang thai. Kiểm tra với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Nhiều yếu tố có thể dẫn đến trễ kinh (vô kinh), bao gồm rối loạn tuyến giáp, trọng lượng cơ thể thấp, các vấn đề về buồng trứng, tập thể dục quá mức và căng thẳng. Nếu bạn không mang thai, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể giúp bạn điều chỉnh lại chu kỳ kinh nguyệt.
Để chuẩn bị một thai kỳ khỏe mạnh, cả vợ và chồng nên kiểm tra sức khỏe sinh sản từ 3-5 tháng trước khi mang thai.
Người vợ nên:
- Tiêm chủng trước khi mang thai (đặc biệt là ngừa rubella vì rubella trong thai kỳ cực kỳ nguy hiểm)
- Xét nghiệm gen để sàng lọc các bệnh lý di truyền trước khi mang thai
- Kiểm tra tình trạng viêm nhiễm phụ khoa tránh gây ảnh hưởng tới sức khỏe của mẹ và thai nhi
- Đặc biệt là phụ nữ trên 35 tuổi nếu muốn mang thai (nhất là chưa mang thai lần nào) sẽ phải kiểm tra sức khỏe rất chi tiết do mang thai ở tuổi này thường gặp các vấn đề: Suy buồng trứng, sinh non, nguy cơ dị tật thai nhi, rau tiền đạo, tiền sản giật cao hơn.
Người chồng nên:
- Kiểm tra sức khỏe sinh sản, phát hiện các bệnh lý teo tinh hoàn, yếu sinh lý, tinh trùng yếu…
- Các bệnh lây qua đường tình dục nhất là những bệnh không thể chữa khỏi vô cùng nguy hiểm
