Ngôi thai là một trong những yếu tố quyết định việc lựa chọn phương pháp sinh cho các mẹ bầu vượt cạn. Việc xác định ngôi thai rất quan trọng trong những tuần cuối của thai kỳ hoặc vài ngày trước khi sinh.
1. Ngôi thai là gì? Có những kiểu ngôi thai nào?
Ngôi thai là phần trình diện thấp nhất của thai nhi trước khung chậu của mẹ đến ống dẫn sinh và đi ra khỏi cơ thể mẹ đầu tiên. Tùy vào sự chuyển động của thai nhi mà vị trí của ngôi thai nhi sẽ khác nhau.
Ngôi của thai nhi dưới 24 tuần thường xoay trở thường xuyên trong buồng tử cung được gọi là ngôi di động. Thai nhi càng lớn thì sự xoay chuyển ngôi càng ít, sự bình chỉnh ngôi thai tốt hơn chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ.
Thông thường sẽ có 2 dạng ngôi thai chính đó là:
- Ngôi thai dọc: Gồm ngôi đầu (ngôi thuận) và ngôi mông (ngôi ngược)
- Ngôi thai ngang
Vậy đặc điểm riêng biệt và những tình huống có thể xảy ra với từng kiểu ngôi thai nhi như thế nào?
2. Ngôi thai đầu
Ngôi thai đầu hay còn gọi là ngôi thai thuận. Đầu của thai nhi hướng về dưới âm hộ của mẹ, gáy thai nhi quay về phía bụng, mông thai nhi sẽ hướng về phía ngực của mẹ bầu được gọi là ngôi thai đầu. Khi mẹ bầu có thai nhi ngôi thuận thì việc sinh nở sẽ dễ dàng hơn. Vì khi chuyển dạ thai nhi sẽ tạo áp lực lên buồng tử cung, làm cho buồng tử cung mở rộng hơn. Từ đó xuất hiện các cơn co thắt tạo ra những cơn rặn đẻ tự nhiên.
Khi chuyển dạ, đầu thai nhi sẽ ra khỏi âm hộ đầu tiên, tay chân bé xuôi về phía sau, sẽ gọn hơn và việc đưa bé ra khỏi bụng mẹ tấn nhiên trở nên thuận tiện hơn.
Tùy vào mức độ cúi hoặc ngửa của đầu thai nhi, trong ngôi thai thuận còn được chia thành 4 dạng là: Ngôi chỏm, ngôi thóp trước, ngôi trán và ngôi mặt.
3. Ngôi mông (ngôi ngược)
Ngôi mông là ngôi dọc mà vị trí đầu của bé hướng lên phía trên ngực, còn mông của bé hướng về đáy khung chậu của mẹ. Ngôi thai mông là dạng ngôi có thể đẻ đường dưới nhưng lại dễ mắc đầu hậu vì phần mông và chân của bé sẽ đi ra ngoài cơ thể mẹ đầu tên, còn phần đầu sẽ ra sau. Ngôi thai mông có nguy cơ nguy hiểm cho cả mẹ và bé là rất cao, có thể gây tử vong với thai nhi và tăng nguy cơ tai biến với mẹ.
Ngôi mông được chia thành 2 loại:
- Ngôi mông hoàn toàn: Tức là mông và 2 chân trình diện trước eo trên. Khi sinh phần mông của bé sẽ ra ngoài đầu tiên, bé ở tư thế ngồi, đầu gối co lại, đùi gập vào trong. Đây là tư thế thường thấy nhất của ngôi thai ngược.
- Ngôi mông không hoàn toàn (hay còn gọi là ngôi mông thiếu) với 3 kiểu là:
- Kiểu mông: Khi chuyển dạ phần mông sẽ ra trước, bé ở tư thế duỗi thẳng chân lên đầu.
- Kiểu đầu gối và kiểu bàn chân: Chân của bé sẽ ra trước do chân bé ở tư thế thấp hơn mông.
4. Ngôi ngang
Ngôi ngang hay còn gọi là ngôi vai, ngôi xiên. Đây là tình trạng ngôi thai không nằm theo trục dọc mà lại nằm ngang tử cung. Với ngôi vai, đầu và mông của thai nhi không phải lúc nào cũng đều ngang nhau mà một cực sẽ ở hố chậu còn cực kia ở phía hạ sườn.
Khi có cơn chuyển dạ bắt đầu, vai sẽ trình diện trước eo mẹ. Mốc của ngôi vai là mỏm vai. Ngôi ngang là tình trạng ngôi thai bất thường, không thể đẻ thường được do vậy không có cơ chế đẻ, bắt buộc phải sinh mổ.
Đây là loại ngôi thai nguy hiểm cho cả mẹ và con. Thai phụ khi được chẩn đoán ngôi vai cần được theo dõi tích cực ở 3 tháng cuối thai kỳ. Thai phụ cần nghỉ ngơi ở tháng cuối tránh trường hợp vỡ ối non gây tử vong cho thai nhi.
Khi thai nhi đủ tháng cần chủ động lấy thai ngay đề phòng các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và con như vỡ ối, sa dây rau, sa tay.
Ngôi thai rất quan trọng trong việc tiên lượng sinh thường hay sinh mổ. Có nhiều trường hợp ngôi thai thuận nhưng lại không thể sinh thường được vì nhiều nguyên nhân. Do vậy, việc khám thai thường xuyên cuối thai kỳ là hết sức quan trọng.
