Áp xe vú là bệnh lý tuyến vú nguy hiểm, thường gặp ở phụ nữ sau sinh và đang cho con bú. Áp xe vú sau sinh nếu không được can thiệp điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mẹ, chất lượng sữa cho con bú.
Áp xe vú sau sinh là gì?
Áp xe vú sau sinh là tình trạng viêm sưng, nóng, đỏ và đau nhức ở vú do tình trạng tích tụ mủ trong vú, thường phát triển do nhiễm trùng vú không được điều trị kịp thời hoặc điều trị không đầy đủ. Thống kê cho thấy, khoảng 5-11% các trường hợp áp xe vú sau khi sinh là ở phụ nữ sau sinh và đang cho con bú, phổ biến nhất từ tuần thứ 3-8 sau khi sinh.
Theo Thầy thuốc ưu tú – Bác sĩ CKII Lê Văn Thụ – Nguyên trưởng phòng KHTH – Bệnh viện Phụ sản Thanh Hoá cho biết: ổ áp xe vú sau sinh có thể hình thành ở trước, trong hoặc sau tuyến vú. Quá trình tiến triển của một ổ áp xe thường trải qua ba giai đoạn, bao gồm giai đoạn viêm nhiễm, giai đoạn tại thành ổ áp xe và cuối cùng là giai đoạn tiến triển sang hoại tử.
“Vì thế, nếu nhận thấy các triệu chứng bất thường ở vú ngay sau khi sinh hoặc đang cho con bú như sưng, đỏ, đau… mẹ cần thăm khám ngay lập tức để được kiểm tra và can thiệp kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm”, bác sĩ Thụ nhắn nhủ.
Dấu hiệu áp xe vú sau sinh
Mẹ sau sinh và cho con bú nếu có những biểu hiện dưới đây sẽ được chẩn đoán là áp xe vú:
- Có cảm giác sưng đau, căng tức và nóng rát ở bầu ngực.
- Da đầu núm vú hoặc toàn bộ bầu ngực bị ửng đỏ.
- Sờ thấy khối cứng chắc ở trên vú gây đau dữ dội.
- Đầu núm vú có thể bị thụt vào trong.
- Có thể xuất hiện mủ trắng chảy ra từ đầu núm vú.
- Lượng sữa mẹ cho con bú giảm dần.
- Sữa mẹ có lẫn mủ hoặc có mùi hôi tanh khó chịu khiến bé không thể bú được.
- Các biểu hiện toàn thân như sốt cao từ 38 đến 40 độ, mệt mỏi, lạnh run người, ăn uống kém…
Nguyên nhân mẹ sau sinh dễ bị áp xe vú
Hầu hết các mẹ đều thắc mắc áp xe ngực sau sinh là do đâu? Bác sĩ Thụ chia sẻ, tắc tia sữa do bất kỳ nguyên nhân nào đi kèm với sự xâm nhập của vi khuẩn vào ống dẫn sữa, thường gặp nhất là Staphylococcus aureus chính là căn nguyên chủ yếu của tình trạng áp xe vú sau sinh.
Khi mẹ bị tắc tia sữa, đồng nghĩa với việc sữa không thể chảy ra ngoài nên tạo thành cục cứng. Cùng lúc đó, sữa mới vẫn được tiếp tục tạo ra gây căng tức ống dẫn sữa, lâu ngày dẫn đến viêm tuyến vú và áp xe vú. Trong tháng đầu tiên sau sinh, khoảng 85% trường hợp áp xe vú là do nguyên nhân này.
Bên cạnh đó, tình trạng ổ áp xe ở vú sau khi sinh còn do các nguyên nhân sau:
- Mẹ không thực hiện vắt sữa hoặc hút sữa dư thừa sau khi bé bú xong dẫn đến hiện tượng ứ đọng sữa.
- Bé bú mẹ không đúng cách, ngậm đầu vú mẹ quá lâu, bú kém, động tác bú không đủ mạnh hoặc cắn trầy xước vú mẹ tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn có hại xâm nhập gây bệnh.
- Mẹ mặc áo ngực quá chật hoặc thường xuyên địu bé trước ngực vô hình tạo nên áp lực quá lớn lên bầu ngực. Đây cũng là nguyên nhân thường gặp khiến mẹ bị tắc tia sữa và dẫn đến áp xe vú.
- Mẹ bị căng thẳng, stress hoặc trầm cảm sau sinh khiến quá trình sản sinh hormone oxytocin giảm sút, dễ gây tắc tuyến sữa ở bầu ngực.
- Mẹ vệ sinh vùng ngực không sạch sẽ.
Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy nguy cơ phát triển tình trạng áp xe vú sau sinh thường gặp ở phụ nữ sinh con so, sinh con sau tuần thai thứ 41, mẹ trên 30 tuổi và bị viêm vú gần đây.
Áp xe vú sau sinh có nguy hiểm không?
Áp xe vú sau sinh là bệnh lý nguy hiểm, nếu không được can thiệp xử trí kịp thời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ, chất lượng sữa cho con và nhiều biến chứng nghiêm trọng khác. Cụ thể như sau:
- Gây mất sữa: Nếu mẹ thắc mắc áp xe vú sữa mẹ có bị ảnh hưởng không, câu trả lời là có. Sữa mẹ có thể lẫn mủ hoặc mùi hôi tanh khiến bé không thể bú được. Trong trường hợp ổ áp xe quá lớn gây vỡ hoặc hoại tử có thể khiến mẹ mất khả năng tiết sữa.
- Nhiễm trùng lan rộng: Những mẹ bầu có sức đề kháng yếu, nhất là ở những tháng đầu sau sinh sức khỏe chưa hồi phục tốt có thể gặp tình trạng ổ áp xe lan rộng gây nhiễm trùng sang các cơ quan lân cận. Thực tế đã ghi nhận một số trường hợp áp xe vú sau sinh con biến chứng nhiễm trùng máu, gây suy thận, viêm cầu thận cấp, đe dọa tính mạng người phụ nữ.
- Hoại tử mô mỡ vú: Thường gặp khi ổ áp xe vỡ gây hoại tử ngực. Nếu không được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, mẹ có thể gặp các biến chứng nặng khác như nhiễm khuẩn huyết, rối loạn đông máu, suy thận, suy đa cơ quan, hoại tử các chi và nguy hiểm đến tính mạng.
- Viêm xơ tuyến vú và nguy cơ ung thư vú trong tương lai: Nếu mẹ thấy hai vú to rất nhanh nhưng không đau, toàn thân mệt mỏi, suy nhược… hãy thăm khám sớm để được làm xét nghiệm tế bào bằng chọc hút hoặc sinh thiết, phát hiện sớm tế bào ung thư.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bác sĩ Thụ cho biết, áp xe vú sau sinh là bệnh lý không nghiêm trọng, sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ cũng như chất lượng sữa mẹ cho con nếu mẹ phát hiện sớm và can thiệp điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nếu bệnh cảnh phát hiện muộn hoặc không được điều trị đúng cách có thể đem lại hậu quả nặng nề. Vì thế, mẹ hãy đến ngay Phòng khám 400 Sản Phụ Khoa & KHHGĐ hoặc cơ sở y tế có chuyên khoa Sản Phụ uy tín khi nhận thấy các biểu hiện sau:
- Có vết sưng đỏ hoặc đau ở đầu vú và bầu ngực.
- Núm vú bị thụt vào trong hoặc có mủ chảy ra từ đầu núm vú.
- Đau dữ dội khi cho con bú.
- Cảm thấy sốt cao, mệt mỏi, người lạnh run.
Phương pháp chẩn đoán áp xe vú
Chẩn đoán chính xác nguyên nhân và tình trạng áp xe vú sẽ giúp bác sĩ áp dụng phác đồ điều trị phù hợp, xóa bỏ triệu chứng và cải thiện sức khỏe cho mẹ. Đầu tiên, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, hỏi các triệu chứng mẹ gặp phải như sốt cao, đau đầu, mệt mỏi… Tiếp đến, thăm khám nhân mềm, xem tình trạng bầu ngực sưng đỏ, phù nề, ấn lõm ổ chứa dịch, sờ hạch nách, kiểm tra tình trạng sữa mẹ lẫn mủ hoặc có mùi hôi…
Để tăng kết quả chẩn đoán, bác sĩ có thể yêu cầu mẹ tham gia một số kiểm tra xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, xét nghiệm công thức máu, xét nghiệm CRP, chọc dò ổ viêm có mủ, cấy vi khuẩn, thực hiện kháng sinh đồ… loại trừ nguy cơ ung thư vú.
Điều trị áp xe vú sau sinh như thế nào?
Tương tự như bước chẩn đoán, tùy vào từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ có chỉ định áp dụng phác đồ điều trị áp xe vú sau sinh phù hợp. Thông thường, nếu mẹ chỉ bị áp xe vú một bên bầu ngực ở mức độ nhẹ, có thể điều trị bằng cách thay đổi chế độ ăn uống khoa học hơn, kết hợp nghỉ ngơi hợp lý và cho bé bú ở bên ngực không bị áp xe. Đối với bầu ngực bị áp xe, mẹ cần massage nhẹ nhàng, vắt hoặc hút bỏ sữa để làm thông tuyến sữa và giữ vệ sinh sạch sẽ bầu vú.
Trường hợp đã áp dụng cách trên nhưng không cải thiện triệu chứng, bác sĩ sẽ cân nhắc đến các bước điều trị sau:
1. Sử dụng kháng sinh
Để nhanh chóng cải thiện triệu chứng, giúp mẹ bớt đau nhức và tránh để tình trạng viêm nhiễm lan rộng, bác sĩ sẽ kê toa thuốc kháng sinh. Đây cũng là cách điều trị áp xe vú sau sinh phổ biến nhất.
2. Chích rạch da và dẫn lưu mủ áp xe
Nếu tình trạng áp xe vú vẫn không cải thiện sau khi dùng kháng sinh, bác sĩ sẽ chỉ định chích nặn mủ. Với những ổ áp xe nằm sâu bên trong, bác sĩ sẽ chích rạch tháo mủ, đồng thời đặt ống dẫn lưu qua siêu âm mà không cần phẫu thuật. Sau khi tháo mủ, bên vú bị áp xe sẽ được vệ sinh hàng ngày bằng dung dịch sát khuẩn thông qua bơm rửa, kết hợp sử dụng kháng sinh điều trị.
3. Phẫu thuật
Chỉ định phẫu thuật thường áp dụng cho những tình huống ổ áp xe vú lớn. Tương tự như thủ thuật chích rạch da, sau phẫu thuật bác sĩ sẽ đặt ống dẫn lưu để dẫn lưu mủ hàng ngày, kết hợp sử dụng thêm thuốc kháng sinh để giảm đau.
“Trong suốt quá trình điều trị áp xe vú, mẹ cần tuân thủ chặt chẽ chỉ định và liệu trình điều trị của bác sĩ, chú ý chăm sóc vệ sinh và những lưu ý theo hướng dẫn để tránh làm ổ áp xe tái phát hoặc hình thành các ổ áp xe mới”, bác sĩ Thụ khuyến cáo.
Phòng khám 400 Sản Phụ Khoa & KHHGĐ quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, phác đồ thăm khám và điều trị cá thể hóa giúp điều trị hiệu quả tình trạng áp xe vú sau đẻ ở mẹ, bảo vệ sức khỏe mẹ và chất lượng sữa mẹ cho bé, đảm bảo nguồn dinh dưỡng cho bé phát triển thể chất tốt nhất.
Bị áp xe vú có nên cho con bú không?
Bị áp xe ngực khi cho con bú thì có nên tiếp tục cho bú không? Bác sĩ Thụ khuyến cáo, mẹ không nên cho bé bú ở bầu ngực bị áp xe bởi có thể khiến đầu núm vú của mẹ bị tổn thương nặng hơn, tình trạng áp xe có thể trở nên trầm trọng hơn. Ngoài ra, sữa mẹ có lẫn vi khuẩn gây bệnh có thể khiến bé bị nhiễm khuẩn và rối loạn tiêu hóa do nhiễm vi khuẩn từ ổ áp xe của mẹ.
Mẹ có thể cho bé bú ở bầu ngực không bị áp xe để đảm bảo cung cấp nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa mẹ. Tuy nhiên, nếu mẹ đang sử dụng thuốc kháng sinh hoặc bất kỳ loại thuốc điều trị nào nên hạn chế cho bé bú. Tốt nhất, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị để được hướng dẫn chính xác và đầy đủ.
Mẹ vẫn có thể cho bé bú ở bên bầu ngực lành lặn, không bị áp xe và cần đảm bảo không sử dụng thuốc kháng sinh hoặc bất cứ thuốc nào khác
Phòng ngừa bị áp xe vú sau sinh bằng cách nào?
Mẹ có thể phòng ngừa tình trạng áp xe vú sau sinh bằng việc chú ý những vấn đề sau:
- Vệ sinh sạch sẽ đầu núm vú, bầu ngực cả trước và sau khi cho bé bú. Nên dùng khăn sạch thấm nước ấm để làm sạch đầu nhũ hoa. Vệ sinh tay sạch sẽ để tránh nhiễm khuẩn từ tay lây lan sang vú.
- Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung đầy đủ những dưỡng chất cần thiết, nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng, mệt mỏi để tạo nguồn sữa dồi dào cho bé.
- Tập cho bé thói quen bú mẹ đúng cách, để bé bú no và bú hết từng bên vú. Sau khi bé bú xong, mẹ cần vắt hoặc hút sạch lượng sữa ứ đọng để tránh tắc tia sữa gây áp xe vú.
- Hiểu thói quen bú mẹ của bé, tránh để trầy xước hoặc rạn nứt đầu núm vú tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại xâm nhập gây bệnh.
- Mặc áo ngực thoải mái, chất liệu mềm mại và hạn chế địu bé trước ngực để tránh tạo áp lực lên bầu ngực.
Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp mẹ nắm được những nguyên nhân gây áp xe vú sau sinh, từ đó biết cách phòng ngừa để tránh biến chứng nguy hiểm. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc băn khoăn nào, mẹ có thể liên hệ đến hotline hoặc đăng lý trực tiếp tại đây.
