Chụp X quang tử cung – vòi trứng (chụp vòi trứng – HSG) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh giúp đánh giá tình trạng tử cung và sự thông suốt của vòi trứng, hỗ trợ xác định nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới. Nhiều chị em lo lắng chụp vòi trứng có đau không? Cần chuẩn bị gì trước khi chụp X quang tử cung – vòi trứng?
Cần biết gì về kỹ thuật chụp X quang vòi trứng?
Chụp X quang tử cung – vòi trứng (còn được gọi X quang vòi trứng, tên tiếng Anh Hysterosalpingography – HSG) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh dùng để đánh giá tình trạng tử cung và ống dẫn trứng. Phương pháp được thực hiện bằng cách bơm dung dịch cản quang vào buồng tử cung, sau đó chụp X quang để quan sát toàn bộ hình dạng, cấu trúc buồng tử cung, đồng thời cung cấp các thông tin bất thường, tổn thương ở ống dẫn trứng như tắc, hẹp một hay hai ống dẫn trứng, vị trí đoạn tắc ở gần hay xa hoặc có ứ dịch vòi trứng hay không.
Vòi trứng (hay còn gọi là ống dẫn trứng, vòi tử cung) là một phần quan trọng trong hệ thống sinh sản nữ, đóng vai trò như “cầu nối” giữa buồng trứng và tử cung. Đây là nơi diễn ra quá trình thụ tinh, khi trứng gặp tinh trùng và tạo thành phôi thai. Sau khi thụ tinh, phôi sẽ di chuyển qua vòi trứng để đến tử cung, nơi làm tổ và phát triển thành thai nhi.
Mỗi phụ nữ có hai vòi trứng, nếu xảy ra bất thường như tắc nghẽn hoặc tổn thương, trứng và tinh trùng sẽ khó gặp nhau, dẫn đến giảm khả năng thụ thai tự nhiên. Do đó, chụp HSG giúp đánh giá và phát hiện sớm các nguyên nhân gây vô sinh liên quan đến tử cung và vòi trứng. Vô sinh ảnh hưởng đến hơn 48,5 triệu phụ nữ trên toàn thế giới.
Các số liệu thống kê cho thấy nguyên nhân vô sinh nữ chiếm khoảng 40%. Nguyên nhân gây vô sinh có thể do bệnh lý tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng, di truyền và bệnh lý hệ thống, trong đó vô sinh liên quan ống dẫn trứng chiếm 35-40%. Việc phát hiện sớm, đánh giá bất thường ống dẫn trứng sớm là phần quan trọng trong chẩn đoán vô sinh. Đây là tiền đề quan trọng để bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, tối đa cơ hội mang thai thành công.
Chụp vòi trứng có đau không?
Chụp vòi trứng tử cung thường không đau. Có người cảm thấy cơn khó chịu nhẹ hoặc đau nhói thoáng qua như đau bụng kinh, đặc biệt khi bác sĩ thao tác đưa ống thông vào cổ tử cung để bơm thuốc cản quang. Tuy nhiên đối với trường hợp vòi trứng bị tắc hoặc cơn co thắt mạnh, mức độ đau có thể tăng, biểu hiện rõ rệt hơn. Vì vậy nhằm hạn chế cơn đau cho bệnh nhân, trước khi chụp tử cung – vòi trứng, bác sĩ sẽ xem xét kê một số loại thuốc giảm đau phù hợp để chị em cảm thấy thoải mái hơn.
Sau khi chụp HSG, một số trường hợp có thể chảy máu âm đạo những ngày đầu. Tuy nhiên nếu lượng máu chảy ít, chị em không nên quá lo lắng bởi đây là hiện tượng thường gặp. Tuy nhiên nếu tình trạng đau âm ỉ kéo dài kèm các triệu chứng bất thường như chảy máu âm đạo nhiều, đau tức vùng bụng dưới, chị em cần nhanh chóng thông báo với bác sĩ và kiểm tra sớm để tìm kiếm nguyên nhân, lên phương án xử trí phù hợp.
Yếu tố ảnh hưởng đến cơn đau khi chụp vòi trứng
Mức độ đau khi thực hiện chụp X quang tử cung – vòi trứng có thể khác nhau giữa mỗi người, phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Một số người có thể cảm thấy hơi khó chịu nhẹ, trong khi nhiều trường hợp có thể đau nhiều hơn. Những yếu tố ảnh hưởng đến cơn đau khi chụp vòi trứng có thể là:
1. Ngưỡng chịu đau của mỗi người
Chụp vòi trứng có đau không phụ thuộc vào ngưỡng chịu đau của mỗi người. Cùng một thủ thuật chụp X quang tử cung – vòi trứng gây đau nhưng biểu hiện đau của mỗi người không giống nhau. Có người cảm thấy đau tức nhẹ, song cũng có trường hợp ghi nhận cơn đau nhiều và kéo dài hơn.
2. Tình trạng vòi trứng
Tình trạng vòi trứng cũng là yếu tố ảnh hưởng mức độ đau sau chụp vòi trứng – tử cung. Nếu vòi tử cung thông suốt, thuốc cản quang sẽ đi qua dễ dàng nên bệnh nhân ít đau. Ngược lại, nếu vòi trứng bị tắc, hẹp, nghẹt, áp lực thuốc cản quang có thể gây đau, co thắt tử cung.
3. Sức khỏe của tử cung
Chị em mắc bệnh lý tử cung như lạc nội mạc tử cung, polyp tử cung, viêm nhiễm vùng chậu hoặc tử cung nhạy cảm có thể cảm thấy đau nhiều hơn khi thao tác đưa thuốc cản quang vào buồng tử cung do tử cung có xu hướng co bóp mạnh khi tiếp xúc với thuốc.
4. Tâm lý
Căng thẳng tâm lý, lo lắng quá mức cũng có thể khiến cơ thể phản ứng với cơn đau. Bác sĩ Thụ cho biết tâm lý bất ổn có thể khiến tử cung co thắt mạnh hơn, khiến chị em càng cảm thấy khó chịu hơn khi bác sĩ thực hiện thao tác chụp X quang. Vì vậy để hạn chế cơn đau sau thủ thuật, chị em nên giữ tâm lý thoải mái bằng cách hít thở sâu, thả lỏng cơ thể và làm theo hướng dẫn của bác sĩ trước và trong khi thực hiện thủ thuật.
5. Tay nghề kỹ thuật viên
Đánh giá chụp X quang tử cung – vòi trứng có đau không còn phụ thuộc vào yếu tố tay nghề của bác sĩ/kỹ thuật viên thực hiện thủ thuật. Người có kinh nghiệm thao tác giúp giảm thiểu cơn đau cho bệnh nhân và ngược lại, nếu thực hiện sai thao tác hoặc bơm quá nhiều, quá nhanh thuốc cản quang, bệnh nhân có thể cảm thấy đau dữ dội hơn.
Vì vậy lưu ý chị em nên tìm hiểu, ưu tiên lựa chọn bệnh viện hoặc trung tâm khám chữa bệnh uy tín có đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên tay nghề cao, nhiều kinh nghiệm thực hiện các phương pháp chẩn đoán bất thường tử cung – vòi trứng.
Cần làm gì để giảm đau khi chụp vòi trứng?
Nhiều người lo lắng sau chụp X quang tử cung vòi trứng sẽ bị đau, khó chịu. Để giảm đau, người bệnh có thể áp dụng một số cách sau:
- Uống thuốc giảm đau vài giờ trước khi tiến hành chụp X quang để giảm nguy cơ chuột rút;
- Thư giãn, hít thở sâu, tránh lo lắng quá mắc khi thực hiện thủ thuật;
- Đi tiểu trước khi chụp tử cung vòi trứng giúp cơ thể thoải mái hơn;
- Lựa chọn thời điểm chụp phù hợp, thường là ngày 6 đến ngày 9 chu kỳ kinh nguyệt để giảm cảm giác khó chịu;
- Chị em nên nghỉ ngơi, tránh mang vác đồ nặng hoặc làm việc quá sức sau thực hiện thủ thuật. Sau khi chụp X quang, người bệnh có thể cảm thấy đau nhẹ, chuột rút nhưng sẽ tự hết sau một vài ngày;
- Người bệnh có thể cân nhắc dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ, trao đổi ngay với bác sĩ điều trị nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường.
Các rủi ro khác khi chụp vòi trứng
Thủ thuật chụp X quang tử cung – vòi trứng được đánh giá là kỹ thuật chẩn đoán an toàn, hiếm khi gây biến chứng. Tuy nhiên đây là thủ thuật xâm lấn và tiềm ẩn rủi ro nhất định. Các biến chứng có thể xảy ra là:
1. Nhiễm trùng
Chụp X quang tử cung – vòi trứng tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt với những trường hợp bệnh nhân có tiền sử viêm nhiễm vùng chậu. Nhiễm trùng có thể xuất hiện sau thủ thuật, đặc trưng bởi những triệu chứng như sốt cao, đau bụng, âm đạo tiết dịch bất thường, dịch âm đạo có mùi khó chịu. Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường trên, chị em cần đến bệnh viện thăm khám để có hướng xử trí phù hợp.
2. Dị ứng chất cản quang
Một số ít trường hợp dị ứng với chất cản quang, biểu hiện như ngứa, phát ban, buồn nôn, thậm chí có thể sốc phản vệ. Vì vậy trước khi thực hiện thủ thuật, chị em cần trao đổi kỹ với bác sĩ về tiền sử dị ứng với các loại thuốc, thực phẩm…
3. Chảy máu
Do tính chất xâm lấn, chụp X- Quang tử cung – vòi trứng có thể gây tổn thương nhẹ niêm mạc tử cung, dẫn đến hiện tượng ra máu nhẹ, lấm tấm trong vài ngày đầu. Nhưng nếu chảy máu kéo dài, máu tươi ồ ạt cảnh báo nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, cần được đưa đến bệnh viện kiểm tra ngay để đảm bảo an toàn.
4. Phản ứng cơ thể không mong muốn
Ngoài ra, chụp X quang tử cung – vòi trứng có thể dẫn đến những phản ứng cơ thể không mong muốn như:
- Co thắt, xuất huyết âm đạo ồ ạt
- Choáng váng, chóng mặt
- Đau tức, khó chịu vùng bụng dưới
Cần chuẩn bị gì khi tiến hành chụp vòi trứng?
Trước khi chụp X quang tử cung – vòi trứng, chị em cần lưu ý một số điều sau để đảm bảo thủ thuật diễn ra an toàn, hiệu quả:
- Thời điểm phù hợp nhất để chụp HSG là từ ngày 6 đến ngày 9 của chu kỳ kinh, khi quá trình rụng trứng chưa xảy ra. Chụp X quang thời điểm này giúp hạn chế nguy cơ nhiễm trùng và đảm bảo bệnh nhân không mang thai vào thời điểm thực hiện;
- Vợ chồng tránh quan hệ tình dục từ lúc có kinh nguyệt cho đến khi chụp X quang để tránh ảnh hưởng đến kết quả;
- Nếu bệnh nhân đang đến kỳ hành kinh hoặc viêm nhiễm phụ khoa, bác sĩ sẽ yêu cầu hoãn chụp HSG;
- Nếu người bệnh đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là thuốc điều trị bệnh lý về thận, hoặc tiền sử dị ứng, cần trao đổi với bác sĩ trước khi chụp;
