Theo Ủy ban quốc gia Dân số kế hoạch hóa gia đình, mỗi năm nước ta có khoảng 300.000 ca nạo phá thai, đứng thứ 5 thế giới về tỷ lệ nạo phá thai. Vụ Sức khỏe bà mẹ – trẻ em (Bộ Y tế) cho biết thêm số trường hợp trẻ vị thành niên mang thai chiếm tỷ lệ khoảng 2,5-3%. Mỗi năm có thêm 3.000 ca phá thai ở tuổi vị thành niên tại các cơ sở y tế công lập. Con số này thực tế có thể cao hơn nhiều do các ca phá thai được thực hiện tại các cơ sở tư nhân. Vậy hút thai nạo phá thai có bị vô sinh không? Cần biết gì về phương pháp hút thai, nạo phá thai để thực hiện an toàn, tránh biến chứng sức khỏe lâu dài?
Cần biết gì về phương pháp hút thai, nạo phá thai?
Nạo phá thai (phá thai ngoại khoa) là phương pháp chấm dứt thai kỳ bằng cách sử dụng các dụng cụ y tế chuyên biệt và/hoặc lực hút chân không nhằm đưa thai ra khỏi tử cung thông qua đường âm đạo. Thủ thuật này thường áp dụng đối với trường hợp thai vượt quá thời gian phù hợp để dùng thuốc (thường trên 10 tuần) hoặc thai phụ có vấn đề sức khỏe không thể phá thai bằng thuốc. Ngoài ra, chỉ định phá thai ngoại khoa cũng là lựa chọn cần thiết cho trường hợp còn sót nhau sau quá trình phá thai bằng thuốc hoặc phá thai bằng thuốc không thành công.
Có hai dạng phá thai ngoại khoa thường được áp dụng hiện nay:
- Phá thai bằng hút chân không: Phương pháp được áp dụng phổ biến, thực hiện đối với trường hợp thai 10-13 tuần tuổi. Để thực hiện, bác sĩ sẽ đặt van âm đạo để bộc lộ cổ tử cung, sát khuẩn, gây tê cạnh cổ tử cung, sau đó dùng dụng cụ hút chân không để hút tổ chức thai. Trong suốt quá trình thực hiện, bạn hoàn toàn tỉnh táo và có thể cảm thấy hơi đau nhẹ do tử cung co lại. Cơn đau tử cung sẽ tăng lên khi gần kết thúc thủ thuật và chấm dứt hoàn toàn khi thủ thuật hoàn tất. Thời gian thực hiện hút thai bằng chân không thường kéo dài 10-15 phút.
- Nong nạo gắp thai: Phương pháp thường áp dụng cho trường hợp thai lớn hơn 13 tuần đến 18 tuần. Để thực hiện, bác sĩ sẽ đặt van âm đạo để bộc lộ cổ tử cung, sát khuẩn, dùng que nong để làm mở cổ tử cung. Sau đó, bác sĩ dùng các kẹp nhỏ chuyên dụng để gắp các mô thai, nhau ra khỏi tử cung. Cuối cùng dùng thìa nạo để đảm bảo nạo sạch mô còn sót ra khỏi buồng tử cung.
Nạo phá thai có bị vô sinh không?
Nạo phá thai không gây vô sinh nếu bệnh nhân được thực hiện đúng kỹ thuật tại các bệnh viện, cơ sở y tế uy tín và không gặp biến chứng sau thủ thuật. Hiện nay, không có bằng chứng cho thấy phá thai là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến vô sinh, thai ngoài tử cung hay các biến chứng nghiêm trọng ở các lần mang thai sau. Điều này có nghĩa người phụ nữ hoàn toàn có khả năng mang thai và sinh con khỏe mạnh dù tiền sử có nạo phá thai.
Tuy nhiên trong một số trường hợp, nếu người phụ nữ thực hiện phá thai quá nhiều lần hoặc xảy ra các biến chứng sau phá thai như nhiễm trùng, tổn thương tử cung không được phát hiện và điều trị thì có thể gặp khó khăn trong lần mang thai sau.
Các nguyên nhân dẫn tới vô sinh sau khi nạo phá thai
Mặc dù các phương pháp phá thai được đánh giá an toàn, hiệu quả nhưng các thủ thuật đình chỉ thai là thủ thuật xâm lấn, luôn tiềm ẩn những nguy cơ biến chứng, ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe sinh sản. Những nguyên nhân có thể dẫn đến vô sinh sau khi nạo phá thai có thể kể đến như:
1. Tổn thương buồng tử cung
Trong quá trình nạo phá thai, đặc biệt với phương pháp nong – nạo hoặc nong – gắp thai, nếu người thực hiện thao tác không cẩn thận, phá thai nhiều lần hoặc cơ sở thực hiện không đảm bảo chất lượng, có thể gây tổn thương đến niêm mạc tử cung. Khi niêm mạc tử cung tổn thương nghiêm trọng, quá trình tái tạo mô gặp khó khăn có thể ảnh hưởng đến khả năng phôi làm tổ, duy trì thai kỳ.
2. Hội chứng Asherman
Hội chứng Asherman là tình trạng dính buồng tử cung do hình thành mô sẹo sau các thủ thuật can thiệp như nạo hút thai. Asherman là biến chứng hiếm khi xảy ra sau nạo phá thai nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản người phụ nữ. Hội chứng này gây hình thành mảng dính hoặc các dải dính bên trong tử cung, làm thu hẹp khoang tử cung, ngăn cản phôi làm tổ. Triệu chứng Asherman phổ biến mà chị em cần chú ý là rối loạn kinh nguyệt, kinh ít hoặc vô kinh dẫn đến vô sinh thứ phát, sẩy thai liên tiếp.
3. Tắc vòi trứng
Nạo phá thai không an toàn có thể gây viêm nhiễm đường sinh dục, lan rộng ngược lên vòi trứng, gây ứ dịch hoặc tắc nghẽn vòi trứng. Tình trạng này chiếm đến 40% các trường hợp vô sinh nữ, trong đó có đến 50% phụ nữ có tiền sử nạo hút thai.
4. Dịch vụ phá thai kém chất lượng
Việc thực hiện phá thai tại các cơ sở không được Bộ Y tế cấp phép thực hiện thủ thuật, không đảm bảo về cơ sở vật chất, trang thiết bị và trình độ bác sĩ có thể dẫn đến nhiều rủi ro như: thực hiện thủ thuật sai kỹ thuật, tăng nguy cơ xảy ra biến chứng, nhiễm trùng, sót thai hoặc nhau thai… Những yếu tố này đều có thể để lại hệ quả lâu dài cho sức khỏe sinh sản, thậm chí vô sinh vĩnh viễn nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
Các ảnh hưởng khác khi nạo phá thai
Lựa chọn nạo phá thai là quyết định đầy ám ảnh đối với bất kỳ bệnh nhân và bác sĩ nào, đặc biệt đối với các cặp vợ chồng mong con. Bên cạnh những ảnh hưởng đến sức khỏe, người phụ nữ còn đối mặt với nhiều vấn đề khi đưa ra quyết định chấm dứt thai kỳ.
1. Sức khỏe
Nạo phá thai, đặc biệt khi thực hiện thủ thuật nhiều lần tại cơ sở y tế kém chất lượng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Các biến chứng thường gặp bao gồm nhiễm trùng, băng huyết, thủng tử cung, rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt là vô sinh. Bên cạnh đó, nếu không được chăm sóc hậu phẫu đúng cách, chị em có thể gặp tình trạng viêm phần phụ, viêm tử cung… cần phải nhập viện điều trị.
2. Tâm lý
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nạo phá thai gây nên những tổn thương tinh thần kéo dài. Nhiều phụ nữ cho biết họ trải qua cảm giác tội lỗi, rối loạn lo âu, thậm chí trầm cảm sau khi phá thai. Tình trạng này được gọi là “hội chứng sau phá thai” (Post-abortion syndrome), tuy nhiên mối quan hệ giữa phá thai và sức khỏe tâm thần vẫn còn vấp phải nhiều tranh cãi.
3. Xã hội
Đối với nhiều nền văn hóa, tôn giáo, truyền thống của một số cộng đồng không chấp thuận việc phá thai, thậm chí một số quốc gia áp dụng luật cấm phá thai. Những trải nghiệm tiêu cực liên quan đến việc phá thai có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, chất lượng đời sống hôn nhân, gia tăng áp lực cho người phụ nữ khiến họ cảm thấy bị cô lập, thiếu sự hỗ trợ.
Các phương pháp điều trị vô sinh do hút và nạo phá thai
Nhờ những tiến bộ của y học hiện đại, ngày nay những trường hợp bị vô sinh sau phá thai đã hiện thực hóa giấc mơ làm cha mẹ khi có các kỹ thuật điều trị hiện đại. Tuỳ thuộc vào mức độ tổn thương và nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị vô sinh do biến chứng sau hút và nạo phá thai phù hợp. Các kỹ thuật có thể kể đến như:
1. Tách dính buồng tử cung
Bác sĩ sẽ thực hiện nội soi buồng tử cung, dùng dụng cụ chuyên biệt để tách các dải mô dính bất thường bên trong tử cung. Sau phẫu thuật, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc nội tiết gồm estrogen và progesterone nhằm hỗ trợ phục hồi nội mạc tử cung. Phương pháp này thường mang lại hiệu quả tốt nếu can thiệp sớm và đúng kỹ thuật.
2. Thắt vòi trứng
Trong trường hợp vòi tử cung bị ứ dịch và bệnh nhân có chỉ định làm IVF, bác sĩ sẽ tiến hành thắt ống dẫn trứng nhằm ngăn ngừa dịch từ vòi trứng chảy ngược vào lòng tử cung, gây thất bại phôi làm tổ. Đối với trường hợp tắc nghẽn vòi trứng hoàn toàn, bác sĩ sẽ tư vấn điều trị IVF, không can thiệp đến ống dẫn trứng.
3. Hỗ trợ sinh sản
Khi điều trị nội khoa hay can thiệp thủ thuật/phẫu thuật điều trị không mang lại hiệu quả, hoặc tình trạng tổn thương nghiêm trọng khiến không thể thụ thai tự nhiên, bác sĩ sẽ tư vấn vợ chồng lựa chọn các phương pháp hỗ trợ sinh sản phù hợp với tình trạng bệnh. Các kỹ thuật có thể được chỉ định gồm thụ tinh nhân tạo (IUI), thụ tinh ống nghiệm (IVF), tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI)…
Các lưu ý của bác sĩ nếu đã từng nạo phá thai
Nếu chị em từng nạo phá thai, bác sĩ thường đưa ra một số lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản, phòng tránh biến chứng như:
- Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt: Thông thường kinh nguyệt sẽ trở lại sau 3-4 tuần phá thai. Tuy nhiên nếu kinh nguyệt không trở lại sau 4-6 tuần hoặc có dấu hiệu bất thường như rong kinh, vô kinh, đau bụng dữ dội… chị em cần kiểm tra ngay để được chẩn đoán nguyên nhân, có hướng xử trí phù hợp;
- Khám sức khỏe: Sau khi phá thai, chị em nên khám phụ khoa, đặc biệt trong 1-3 tháng đầu nhằm kiểm tra sự phục hồi của tử cung, cổ tử cung, buồng trứng. Điều này giúp phát hiện sớm các biến chứng như viêm nhiễm, dính buồng tử cung hoặc rối loạn nội tiết tố;
- Tránh mang thai lại quá sớm: Nhiều trường hợp có thai lại một thời gian ngắn sau phá thai, trong khi tử cung cần thời gian để hồi phục sau quá trình chấm dứt thai nghén. Bác sĩ thường khuyến nghị nên đợi ít nhất 3-6 tháng mới có thai lại để tăng khả năng đậu thai, hạn chế thai ngoài tử cung, sẩy thai liên tiếp;
- Vệ sinh vùng kín kỹ lưỡng: Chị em nên vệ sinh hàng ngày bằng nước muối ấm hoặc dung dịch phù hợp. Chú ý thao tác nhẹ nhàng, không thụt rửa âm đạo và kiêng quan hệ tình dục ít nhất 2 tuần sau thủ thuật để cơ thể hồi phục, ngăn ngừa tình trạng viêm nhiễm;
- Ổn định tâm lý, nghỉ ngơi hợp lý: Chị em nên lên kế hoạch nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng.
