Phóng noãn là gì và quá trình diễn ra như thế nào? Phóng noãn là quá trình giải phóng noãn (trứng) ra khỏi buồng trứng, thường xảy ra vào khoảng 12–16 ngày trước kỳ kinh nguyệt tiếp theo. Một số dấu hiệu thường gặp là tức ở vùng bụng dưới vào thời điểm này và dịch tiết âm đạo có thể thay đổi về màu sắc và độ đặc.
Phóng noãn là gì?
Phóng noãn thường xảy ra trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt khi sự thay đổi hormone kích hoạt buồng trứng giải phóng trứng. Thời điểm xảy ra có thể rơi vào ngày thứ 14 của chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày. Trong quá trình phóng noãn, một trong hai buồng trứng (trái hoặc phải) sẽ giải phóng noãn. Sau đó, noãn sẽ di chuyển qua ống tử cung (còn được gọi là ống dẫn trứng), nơi mà noãn có thể được thụ tinh hoặc không bởi tinh trùng.
Nếu tinh trùng thụ tinh với noãn, noãn đã thụ tinh này sẽ di chuyển vào tử cung và bám vào niêm mạc tử cung và cơ thể sẽ không rụng trứng trở lại cho đến khi quá trình mang thai kết thúc. Tuy nhiên, nếu tinh trùng không thụ tinh với noãn, cơ thể sẽ bong niêm mạc tử cung qua âm đạo dẫn đến hiện tượng chảy máu, thường gọi là kinh nguyệt.
Quá trình phóng noãn của trứng diễn ra như thế nào?
1. Phóng noãn và chu kỳ kinh nguyệt
Quá trình phóng noãn diễn ra khi vùng dưới đồi tiết ra hormone giải phóng gonadotropin (GnRH). Gonadotropin khiến tuyến yên tiết ra hormone kích thích nang trứng (FSH) và hormone luteinizing (LH).
Khi gần đến ngày rụng trứng, cơ thể sẽ sản sinh ra lượng hormone gọi là estrogen ngày càng tăng, khiến niêm mạc tử cung dày lên và giúp tạo ra môi trường thân thiện với tinh trùng. Lượng hormone estrogen cao sẽ gây ra sự gia tăng đột ngột của một loại hormone khác gọi là hormone luteinising (LH). LH tăng đột biến khiến noãn trưởng thành phóng ra khỏi buồng trứng khoảng 24-36 giờ sau đó. LH tăng đột biến cũng là một yếu tố dự báo tốt về khả năng thụ thai cao nhất. Noãn chỉ có thể được thụ tinh tối đa 24 giờ sau khi phóng noãn.
Quá trình này thường xảy ra vào ngày thứ 14 trước kỳ kinh tiếp theo đối với những ai có chu kỳ kinh nguyệt là 28 ngày. Tuy nhiên, trên thực tế không phải ai cũng có chu kỳ kinh nguyệt là 28 ngày, một chu kỳ bình thường có thể dao động từ 21 đến 35 ngày. Vì vậy, quá trình rụng trứng có thể xảy ra sớm hơn hoặc muộn hơn ngày thứ 14, tùy thuộc vào độ dài chu kỳ ở mỗi người.
2. Phóng noãn, thụ thai và mang thai
Khi rụng trứng, cơ thể sẽ giải phóng noãn ra khỏi buồng trứng. Sau khi noãn được giải phóng, nó sẽ ở lại trong vòi tử cung (vòi trứng) – một phần của đường sinh sản nối buồng trứng với tử cung.
Nếu tinh trùng và noãn gặp nhau trong ống dẫn trứng thì khả năng thụ thai sẽ xảy ra. Mặc dù hàng trăm tinh trùng có thể bao quanh trứng nhưng chỉ có một con vượt qua được lớp ngoài của trứng để thụ tinh.
Quá trình thụ thai xảy ra bất cứ khi nào tinh trùng và noãn kết hợp với nhau, tạo thành hợp tử. Quá trình thụ thai có thể xảy ra ngay sau khi một cặp đôi quan hệ tình dục, nhưng cũng có thể xảy ra vài ngày sau đó. Đó là bởi vì noãn có thể được thụ tinh trong khoảng thời gian từ 12 đến 24 giờ và tinh trùng có thể tồn tại trong đường sinh sản của phụ nữ tới 5 ngày. Cơ hội mang thai sẽ cao nhất khi tinh trùng xuất hiện trong ống dẫn trứng thời kỳ rụng trứng.
Nếu quá trình thụ thai xảy ra, khi này noãn đã thụ tinh sẽ di chuyển đến buồng tử cung. Sau khoảng một tuần, noãn đã được thụ tinh trở thành phôi nang và bám vào niêm mạc tử cung. Sự giải phóng hormone estrogen và progesterone làm cho nội mạc tử cung dày lên, cung cấp chất dinh dưỡng cho phôi nang phát triển thành em bé.
Khi nào hiện tượng phóng noãn xảy ra?
Trong chu kỳ kinh nguyệt trung bình kéo dài 28 ngày, thời điểm rụng trứng thường xảy ra khoảng 14 ngày trước khi bắt đầu kỳ kinh nguyệt tiếp theo. Tuy nhiên, độ dài chu kỳ của mỗi người có thể khác nhau và thời gian từ khi rụng trứng đến khi bắt đầu kỳ kinh nguyệt tiếp theo cũng sẽ khác nhau.
Nếu trong trường hợp không có chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày, có thể xác định độ dài của chu kỳ và thời điểm rụng trứng cao nhất bằng cách theo dõi lịch kinh nguyệt bằng việc ghi chú hoặc qua một số ứng dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt. Việc theo dõi này có thể giúp xác định thời điểm rụng trứng có nhiều khả năng xảy ra nhất. Hầu hết mọi người sẽ có kinh từ 14 đến 16 ngày sau khi rụng trứng, bất kể độ dài của chu kỳ tổng thể.
Phóng noãn kéo dài bao lâu?
Một quá trình phóng noãn của trứng bình thường kéo dài khoảng 24 giờ mỗi tháng. Khi noãn được phóng ra khỏi buồng trứng, nó sẽ thoái triển trong vòng 12 đến 24 giờ nếu không được thụ tinh. Nếu quá trình thụ tinh không xảy ra, niêm mạc tử cung sẽ bong ra. Điều này dẫn đến xuất hiện kinh nguyệt khoảng hai tuần sau đó.
Mặc dù quá trình này chỉ diễn ra một ngày mỗi tháng nhưng không có nghĩa là cơ thể chỉ có thể thụ thai trong một ngày đó. Việc thụ thai có thể xảy ra trong khoảng thời gian năm ngày trước khi rụng trứng và trong ngày rụng trứng. Điều này là do tinh trùng có thể sống trong cơ thể phụ nữ tới năm ngày. Nếu quan hệ vài ngày trước khi rụng trứng hoặc trong thời gian phóng noãn, tinh trùng có thể còn sót lại trong cơ thể để gặp trứng.
Cách để xác định ngày phóng noãn
Ở một số phụ nữ quá trình rụng trứng có thể không nhận thấy bất kỳ thay đổi nào, nhưng cũng có những người có thể xuất hiện dấu hiệu rụng trứng. Việc xác định ngày rụng trứng có thể sử dụng một số phương pháp để ước tính thời điểm rụng trứng xảy ra. Một số cách xác định ngày phóng noãn có thể kể đến như:
1. Chu kỳ kinh nguyệt
Phóng noãn xảy ra vào khoảng giữa chu kỳ là ngày thứ 14 nếu bạn có chu kỳ 28 ngày. Tuy nhiên, chu kỳ kinh nguyệt bình thường ở phụ nữ là từ 21 đến 35 ngày, vì vậy điều này có nghĩa là ngày rụng trứng sẽ tùy thuộc vào chu kỳ kinh nguyệt của mỗi người. Việc xác định ngày rụng trứng cũng có thể dựa theo việc ghi chép hoặc theo dõi trên ứng dụng điện thoại trong vài tháng để xác định.
2. Theo dõi lịch
Theo dõi lịch và phân tích chu kỳ kinh nguyệt 6 tháng để xác định thời điểm dễ thụ thai. Để tính toán thời điểm có thể rụng trứng, hãy tìm chu kỳ ngắn nhất và chu kỳ dài nhất trong khoảng thời gian sáu tháng, sau đó trừ đi 8 ngày cho chu kỳ ngắn nhất và 11 ngày cho chu kỳ dài nhất. Từ đó sẽ cho ra kết quả những ngày trong chu kỳ mà bạn dễ thụ thai nhất.
Ví dụ: Nếu độ dài chu kỳ của bạn là 31 và 18 thì thời gian dễ thụ thai của bạn là từ ngày 10 đến ngày 20 của chu kỳ.
3. Chất nhầy cổ tử cung
Chất nhầy cổ tử cung là chất dịch âm đạo do cổ tử cung tiết ra. Chất nhầy cổ tử cung sẽ thay đổi qua các giai đoạn trong chu kỳ kinh nguyệt. Vào khoảng thời gian rụng trứng, dịch tiết âm đạo sẽ tiết ra nhiều hơn và có màu trắng trong tương tự như lòng trắng trứng. Khi này tinh trùng cũng sẽ dễ dàng hơn trong quá trình gặp trứng.
Sau khi quá trình rụng trứng kết thúc, cơ hội mang thai cũng sẽ giảm xuống, dịch tiết âm đạo có xu hướng trở nên đục và đặc hoặc biến mất hoàn toàn.
4. Thân nhiệt
Nhiệt độ cơ thể sẽ tăng nhẹ trong thời kỳ rụng trứng, thường sẽ tăng lên khoảng 0,5 đến 1 độ. Việc xác định ngày phóng noãn bằng thân nhiệt cần diễn ra vào mỗi buổi sáng và sử dụng nhiệt kế kỹ thuật số chuyên dụng để đo. Để căn khoảng thời gian dễ thụ thai nhất cần theo dõi kết quả trong vài tháng và ghi lại ngày nào trong chu kỳ nhiệt độ cơ thể tăng lên.
5. Que thử rụng trứng
Que thử rụng trứng hoạt động tương tự như que thử thai tại nhà. Các bước dùng que thử rụng trứng cũng giống như cách sử dụng que thử thai. Que thử hoạt động bằng cách phát hiện hormone LH (hormone tạo hoàng thể) trong nước tiểu. Khi quá trình rụng trứng sắp diễn ra hormone LH sẽ tăng và cho ra kết quả dương tính (thường sẽ trong vòng 36 giờ).
Các triệu chứng trong giai đoạn phóng noãn
1. Ngực mềm, núm vú đau
Ngực mềm hoặc núm vú đau có thể là một dấu hiệu của giai đoạn phóng noãn, do lượng hormone đi vào cơ thể tăng vọt ngay trước và sau khi rụng trứng. Một số người sẽ cảm thấy đau nhức ngay trước khi rụng trứng và cũng có những người sẽ cảm thấy đau sau khi rụng trứng. Tất nhiên, đau ngực cũng có thể xảy ra vào những thời điểm khác trong chu kỳ kinh nguyệt và thường liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố.
2. Đau vùng chậu hoặc bụng dưới đau nhẹ
Ở một số người phụ nữ, khi đến giai đoạn phóng noãn sẽ cảm thấy đau vùng chậu hoặc bụng dưới đau nhẹ. Cơn đau rụng trứng có thể giống như một cơn chuột rút hoặc âm ỉ ở một bên bụng – nơi buồng trứng đang giải phóng trứng. Cơn đau này có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
3. Dịch màu nâu hoặc chảy máu âm đạo nhẹ
Phóng noãn đôi khi có thể gây chảy máu âm đạo nhẹ hoặc tiết khí hư màu nâu do sự gia tăng hormone. Triệu chứng rụng trứng này có thể xảy ra khi nang bao quanh và bảo vệ tế bào trứng đang phát triển trưởng thành và sau đó vỡ ra, dẫn đến chảy máu một lượng nhỏ. Khi máu già đi, nó chuyển sang màu nâu, đó là lý do tại sao dịch rụng trứng có thể có màu từ đỏ đến nâu sẫm.
Do đó việc xuất hiện dịch màu nâu và chảy máu nhẹ trong thời kỳ này cũng không phải là điều đáng lo ngại. Chỉ khi, tình trạng ra máu kéo dài bất thường thì chúng ta mới nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra bởi đó có thể là dấu hiệu nhiễm trùng và khả năng mang thai ngoài tử cung.
4. Tăng ham muốn tình dục
Tăng ham muốn tình dục là một trong những dấu hiệu rụng trứng phổ biến. Ở một số người phụ nữ sẽ có cảm giác tăng ham muốn tình dục trong khoảng thời kỳ rụng trứng.
5. Những thay đổi ở cổ tử cung
Khi đến thời điểm phóng noãn, cổ tử cung của phụ nữ có thể trở nên cao hơn, mềm hơn và mở rộng hơn. Để xác định thời điểm rụng trứng chúng ta có thể dựa vào sự nhạy cảm và sự gia tăng chất nhầy. Cổ tử cung sẽ mềm hơn và sau khi rụng trứng sẽ có cảm giác cứng hơn.
6. Buồn nôn và đau đầu
Trong thời gian rụng trứng phụ nữ có thể sẽ thấy buồn nôn và đau đầu do sự thay đổi nồng độ estrogen và progesterone. Tuy nhiên, những triệu chứng này thường không được coi là triệu chứng phổ biến để nhận biết thời điểm phóng noãn.
7. Thay đổi nhiệt độ cơ thể cơ bản của bạn
Khi quá trình rụng trứng diễn ra nhiệt độ cơ thể sẽ giảm nhẹ, sau đó tăng mạnh, thường khoảng 0.5 đến 1.0 độ, ngay sau khi rụng trứng. Nhiệt độ cơ thể cơ bản sẽ tăng lên trong quá trình rụng trứng và duy trì ở mức cao trong thời gian đó.
Ngoài những biểu hiện trên ở một số phụ nữ còn xuất hiện những triệu chứng khác như: Thay đổi tâm trạng, thay đổi khẩu vị, tăng cường khả năng khứu giác, vị giác hoặc thị giác và có thể sẽ thấy thèm ăn hoặc chán ăn….
Cần làm gì khi thấy các dấu hiệu phóng noãn?
Mặc dù noãn chỉ tồn tại được 24 giờ nhưng tinh trùng có thể sống trong tử cung từ ba đến năm ngày. Nên quá trình thụ thai có thể xảy ra trong khoảng thời gian năm ngày trước khi rụng trứng và trong ngày rụng trứng. Xác suất thụ thai cao nhất xảy ra khi quan hệ tình dục diễn ra từ một đến hai ngày trước khi rụng trứng và trong ngày rụng trứng.
Phóng noãn vẫn diễn ra nếu đang uống thuốc tránh thai?
Thuốc tránh thai có chứa estrogen và progesterone sẽ ngăn ngừa quá trình rụng trứng. Khi này các hormone cũng giúp làm đặc chất nhầy cổ tử cung, khiến tinh trùng khó đi vào tử cung hơn.
Thuốc tránh thai chỉ chứa progesterone, hay còn gọi là minipill sẽ làm đặc chất nhầy cổ tử cung, làm mỏng niêm mạc tử cung, ức chế rụng trứng
Thuốc tránh thai là một phương pháp ngừa thai bằng nội tiết giúp tránh thai đến 99%. Do các hormone làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt nên cơ thể sẽ không rụng trứng khi dùng thuốc đúng cách.
