Khả năng sinh sản đóng vai trò then chốt trong hành trình làm cha mẹ của mỗi người. Đây là yếu tố phản ánh sức khỏe sinh sản và khả năng thụ thai tự nhiên. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ rằng khả năng sinh sản ở nam và nữ có những điểm khác biệt đáng kể về sinh lý, thời điểm, cũng như các yếu tố ảnh hưởng. Cùng 400clinic tìm hiểu về khả năng sinh sản ở người gồm những gì qua bài viết dưới đây.
Khả năng sinh sản ở người là gì?
Khả năng sinh sản là khả năng thụ thai của một người (nam hoặc nữ) trong việc tạo ra một em bé và sinh con tự nhiên. Đây là một quá trình phức tạp và phụ thuộc vào sự hoạt động hiệu quả của hệ thống sinh sản ở cả nam và nữ, bao gồm việc sản xuất trứng ở phụ nữ và tinh trùng ở nam giới.
Sự khác nhau về khả năng sinh sản ở nam và nữ
Khả năng sinh sản ở cả nam và nữ luôn luôn khác nhau ở nhiều yếu tố từ sinh học đến nhiệm vụ sinh lý khi tham gia vào việc thụ thai. Cả hai giới đều đóng vai trò quan trọng trong việc sinh sản, nhưng cách thức và chức năng cụ thể của mỗi người là khác nhau.
1. Ở nam giới
Hệ thống sinh sản ở nam giới bao gồm tinh hoàn, ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt và dương vật có chức năng tạo ra tế bào sinh dục (tinh trùng) và hormone sinh dục nam (testosterone). Nam giới có năng lực sinh sản khi cơ thể họ sản xuất tinh trùng khỏe mạnh có khả năng thụ tinh với trứng của người phụ nữ.
2. Ở nữ giới
Hệ thống sinh sản của phụ nữ bao gồm buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung, cổ tử cung và âm đạo. Các cơ quan này đảm nhận nhiệm vụ duy trì năng lực sinh sản ở nữ giới thông qua quá trình rụng trứng và tạo điều kiện thích hợp trong tử cung để hỗ trợ việc mang thai và sinh con.
Khả năng sinh sản ở người gồm những gì?
Khả năng sinh sản ở người bao gồm những yếu tố liên quan đến hệ thống sinh sản của cả nam và nữ, đảm bảo quá trình thụ thai và mang thai diễn ra thành công. Các yếu tố chính liên quan đến tiềm năng sinh sản ở người, bao gồm:
- Sức khỏe tinh trùng (đối với nam giới): Khả năng có con của nam giới phụ thuộc vào số lượng, chất lượng, hình dạng và khả năng di chuyển của tinh trùng. Tinh trùng khỏe mạnh và có khả năng di chuyển tốt có thể bơi đến gặp trứng và thụ tinh thành công. Khi nam giới gặp các vấn đề bất thường như tinh trùng ít, yếu hoặc dị dạng đều có thể ảnh hưởng đến khả năng có con.
- Chu kỳ kinh nguyệt và quá trình rụng trứng (đối với nữ giới): Một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá khả năng mang thai của phụ nữ là chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, qua đó phản ánh có sự rụng trứng hàng tháng. Mỗi tháng, một nang trứng trưởng thành sẽ được rụng từ buồng trứng và di chuyển đến ống dẫn trứng để chờ gặp tinh trùng và thụ tinh.
- Chất lượng trứng và tinh trùng: Cả trứng và tinh trùng đều cần đảm bảo chất lượng tốt nhất để thụ tinh và tạo ra phôi khỏe mạnh.
- Sự cân bằng hormone: Hormone sinh sản như estrogen, progesterone (ở nữ giới) và testosterone (ở nam giới) đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, kích thích rụng trứng và sản xuất tinh trùng. Các vấn đề rối loạn hormone có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản ở cả hai giới.
- Sức khỏe của cơ quan sinh sản: Ở phụ nữ, chất lượng buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung và nội mạc tử cung đóng vai trò quyết định trong việc mang thai và sinh con khỏe mạnh. Ở nam giới, các cơ quan như tinh hoàn, tuyến tiền liệt, ống dẫn tinh, dương vật… cũng cần hoạt động tốt để sản xuất và vận chuyển tinh trùng.
Những yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản
Những vấn đề bất thường ở khả năng sinh sản của cả nam và nữ đều do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Hiểu rõ về những yếu tố này không chỉ giúp chúng ra phòng ngừa mà còn có thể chủ động tìm đến các bác sĩ để kịp thời cải thiện sức khỏe sinh sản.
1. Đối với nữ giới
Những yếu tố nguy cơ có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nữ giới, bao gồm:
- Tuổi tác: Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng khả năng mang thai của nữ sẽ giảm dần theo thời gian và bắt đầu giảm nhiều hơn từ tuổi 35 trở đi.
- Di truyền: Các yếu tố về gen cũng là yếu tố quan trọng quyết định. Ví dụ như trong gia đình có bà, mẹ hoặc chị có tiền căn mãn kinh sớm, thì người phụ nữ sẽ có nguy cơ giảm dự trữ buồng trứng sớm và mãn kinh sớm hơn so với những người phụ nữ khác.
- Các bất thường tại cơ quan sinh sản: Tắc ống dẫn trứng, lạc nội mạc tử cung, tử cung có vách ngăn, u xơ tử cung, hội chứng buồng trứng đa nang, rối loạn nội tiết tố, viêm nhiễm cơ quan sinh dục… là những bệnh lý có ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. (1)
- Lối sống: Hút thuốc, uống rượu bia, lạm dụng chất kích thích và chế độ ăn uống không lành mạnh đều có thể làm giảm chức năng sinh sản của người phụ nữ. Bên cạnh đó, tình trạng thừa cân hoặc thiếu cân nghiêm trọng cũng ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng ở nữ giới.
2. Đối với nam giới
Khả năng sinh sản nam có thể bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nguy cơ sau đây:
- Các yếu tố di truyền: Những bất thường liên quan đến gen như hội chứng Klinefelter, mất đoạn AZF… có thể gây ra tình trạng không có tinh trùng khiến nam giới khó có con.
- Nguyên nhân bệnh lý: Tiền căn mắc quai bị và một số nguyên nhân khác như giãn tĩnh mạch thừng tinh, có khối u tại tinh hoàn, viêm nhiễm đường sinh dục… cũng làm giảm khả năng sinh tinh và sinh lý ở nam giới.
- Lối sống: Hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, dùng chất kích thích thường xuyên, thừa cân béo phì và sử dụng steroid đồng hóa có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản nam giới. Ngoài ra, nếu nam giới làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao, phơi nhiễm với hóa chất công nghiệp độc hại trong thời gian dài cũng là yếu tố nguy cơ làm suy giảm quá trình sinh tinh và chất lượng tinh trùng.
Đối tượng nào nên khám sức khỏe sinh sản định kỳ?
Nhiều người cho rằng chỉ những cặp đôi có ý định kết hôn hoặc dự định mang thai trong thời gian sắp tới thì mới cần khám sức khỏe sinh sản định kỳ. Tuy nhiên, bác sĩ cho rằng tất cả mọi người từ độ tuổi vị thành niên trở lên đều cần thăm khám sức khỏe sinh sản định kỳ để theo dõi, phát hiện sớm và điều trị kịp thời những vấn đề liên quan đến chức năng sinh sản, hạn chế nguy cơ vô sinh ở cả hai giới.
