Phương pháp tiêm trưởng thành phổi được thực hiện ở các thai phụ có nguy cơ sinh non nhằm kích thích sự phát triển của phổi thai nhi; từ đó trẻ có thêm cơ hội sống sót, tránh các biến chứng nguy hiểm. Vậy phương pháp này có gây tác dụng phụ không? Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi là gì?
Tổng quan về tiêm trưởng thành phổi
Trước khi tìm hiểu về biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi thì hãy xem qua tổng quan về tiêm trưởng thành phổi. Tiêm trưởng thành phổi hay còn gọi là liệu pháp corticosteroid trước sinh là phương pháp tiêm một lượng thuốc corticosteroid (có thể là Betamethasone hoặc Dexamethasone) vào cơ thể thai phụ. Thuốc sẽ theo đường máu đến thai nhi, kích thích cơ thể sản sinh Surfactant – chất hoạt động bề mặt phổi, đẩy nhanh sự phát triển của phổi, ngăn ngừa xẹp phổi sơ sinh.
Hiện nay, phương pháp tiêm trưởng thành phổi được khuyến cáo thực hiện ở những thai phụ 24 tuần đến 33 tuần 6 ngày, bao gồm cả thai phụ đa thai, vỡ ối sớm.
Thai phụ 23 tuần có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày tới (không kể đến số lượng thai và vỡ ối sớm)… có thể thực hiện tiêm trưởng thành phổi nếu thai phụ và người nhà đồng ý. Có thể cân nhắc tiêm trưởng thành phổi nếu thai từ 34 tuần đến 36 tuần 6 ngày, có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày tới và chưa từng điều trị corticosteroid trước đó.
Theo tiêu chuẩn, tiêm trưởng thành phổi sẽ được thực hiện một đợt duy nhất, gồm 2 mũi tiêm. Nếu thai dưới 34 tuần có nguy cơ sinh non trong 7 ngày tới, đợt điều trị corticosteroid trước đó đã quá 14 ngày, một đợt điều trị corticosteroid bổ sung có thể được cân nhắc thực hiện.
Chưa có khuyến cáo điều trị lặp lại thường quy hoặc thực hiện nhiều hơn hai đợt điều trị corticosteroid.
Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi
Vậy biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi là gì? Hầu hết các trường hợp tiêm trưởng thành phổi không ghi nhận tác dụng phụ nghiêm trọng nào cho cả thai nhi và mẹ bầu. Về mặt tăng trưởng, trẻ sinh non được tiêm trưởng thành phổi không có khác biệt đáng kể so với trẻ sinh non không được tiêm trưởng thành phổi. Trẻ được tiêm hai đợt steroid có thể có cân nặng khi sinh thấp hơn so với trẻ chỉ tiêm một đợt, nhưng trẻ sẽ nhanh chóng bắt kịp đà tăng trưởng trong vài tháng sau đó.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng:
- Sức khỏe tâm thần của trẻ sinh đủ tháng (sau 37 tuần) có thể bị ảnh hưởng nếu trẻ được tiêm steroid trong khoảng tuần 22 đến 37 của thai kỳ.
- Nếu thai được hơn 35 tuần, tiêm trưởng thành phổi có thể gây hạ đường huyết sơ sinh.
- Nếu thai được hơn 37 tuần, tiêm trưởng thành phổi có thể khiến trẻ gặp một số vấn đề học tập sau này.
Việc lạm dụng hoặc tiêm corticosteroid không có chỉ định của bác sĩ có thể gây hiện tượng đóng thóp thai nhi sớm, còn tồn tại ống động mạch, ảnh hưởng sự phát triển của não ở vùng hồi hải mã sau này.
Về mặt thai phụ, sau tiêm có thể cảm thấy đau nhẹ tại vị trí tiêm. Thai phụ bị tiểu đường (trước hoặc trong thai kỳ), cần theo dõi chặt chẽ lượng đường trong máu ở thuốc steroid có thể gây rối loạn đường huyết. Tiêm thuốc corticosteroid khi thai phụ đang bị nhiễm trùng có thể khiến tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng hơn. Một số ít trường hợp, thai phụ tiêm 2 mũi steroid gặp vấn đề rối loạn giấc ngủ (chiếm 1%).
Lợi ích khi tiêm trưởng thành phổi
Sau khi tìm hiểu về biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi thì tiếp theo là những lợi ích khi tiêm. Sinh non khiến trẻ có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề sức khỏe như bệnh về hô hấp, suy hô hấp sơ sinh, viêm phổi mãn tính, nguy cơ xuất huyết não cao, tổn thương não, viêm ruột hoại tử,… thậm chí là tử vong. Tiêm trưởng thành phổi có thể giúp trẻ giảm nguy cơ mắc phải các bệnh lý này.
Thuốc trưởng thành phổi có tác dụng trong bao lâu?
Trẻ từ 24 – 35 tuần tuổi thai là đối tượng nhận được nhiều lợi ích nhất từ phương pháp tiêm trưởng thành phổi. Corticosteroid mang lại hiệu quả tối ưu nhất nếu thuốc được tiêm trong khoảng thời gian từ 24 giờ đến 7 ngày trước sinh. Phương pháp này vẫn mang lại một số hiệu quả nếu trẻ được sinh ra sớm, trong vòng 24 giờ sau tiêm liều đầu tiên. Nhưng lợi ích từ phương pháp này sẽ giảm đáng kể nếu trẻ được sinh ra sau 7 ngày được thực hiện hỗ trợ phổi.
Trước khi có quyết định tiêm trưởng thành phổi, bác sĩ sẽ tư vấn kỹ hơn về các lợi ích cũng như biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi có thể xảy ra. Hiện không có chỉ định bắt buộc tiêm trong bất kỳ trường hợp nào, quyết định phụ thuộc vào gia đình thai phụ. Do đó, gia đình và thai phụ nên đến bệnh viện để được thăm khám, tư vấn phù hợp.
